Muzyka klasyczna zachwyca słuchaczy od setek lat. Najgenialniejsi i najbardziej znani kompozytorzy stworzyli dzieła, które przekraczają granice języków i kultur, dotykając głęboko ludzkich emocji.

Od pasjonujących dramatycznych symfonii po urocze koncerty fortepianowe, od wyrafinowanych oper po intymne kwartety smyczkowe – przygotujcie się na spotkanie z największymi geniuszami muzyki klasycznej.

Kim jest kompozytor? Co trzeba zrobić, żeby zostać kompozytorem?

Kompozytor to osoba, która tworzy oryginalne utwory muzyczne. To artysta, który łączy swoją wiedzę teoretyczną i wrażliwość artystyczną, aby przekształcić pomysły i emocje w dźwięki. Kompozytorzy piszą muzykę różnych gatunków, w tym muzyki klasycznej, filmowej, pop, rocka, jazzu i wielu innych. Ich twórczość może przyjmować formę symfonii, koncertów, oper, piosenek, a nawet elektronicznych kompozycji.

Jednak kompozytor to nie tylko osoba, która tworzy nowe melodie. To również architekt dźwięku, który kontroluje harmonie, rytm i instrumentację, aby stworzyć spójne i znaczące dzieło.

Żeby zostać kompozytorem, ważne jest posiadanie solidnej podstawy wiedzy muzycznej. To oznacza zrozumienie teorii muzycznej. Warto także rozpocząć naukę gry na instrumencie muzycznym, najlepiej fortepianie lub pianinie, ponieważ to daje wgląd w budowę melodii i harmonii.

Znani kompozytorzy w większości ukończyli studia muzyczne na uniwersytetach lub w konserwatoriach. Tam zdobywają wiedzę teoretyczną i praktyczną, uczą się analizować i rozumieć dzieła innych kompozytorów, a także doskonalić swoje umiejętności w grze na instrumentach. Nie jest to jednak jedyny sposób, aby zostać kompozytorem. Wielu wielkich kompozytorów, takich jak Ludwig van Beethoven czy Wolfgang Amadeusz Mozart zaczynali tworzyć muzykę w młodym wieku, a nawet jako dzieci (jednak zwykle później nadrabiali braki w wiedzy).

Najważniejszą cechą kompozytora jest kreatywność. To umiejętność wyobrażania sobie nowych dźwięków, eksperymentowania z różnymi kombinacjami harmonii i rytmów oraz tworzenia oryginalnych kompozycji. Kompozytorzy często czerpią inspirację z życia codziennego, przyrody, emocji i innych dzieł sztuki.

Czy każdy kompozytor czyta nuty i gra na fortepianie?

Kompozytor i wykonawca to dwie inne role. Oczywiście zdarza się, że kompozytorzy są także wybitnymi wykonawcami – na przykład Chopin komponował i doskonale grał swoje utwory. Jednak nie zawsze musi iść to w parze.

Umiejętność czytania nut i gry na instrumencie, w szczególności na fortepianie, jest bardzo pomocna i powszechna wśród kompozytorów. Tak jest po prostu łatwiej – zapis nutowy pozwala utrwalać i odczytywać komponowaną muzykę w sposób uniwersalnie zrozumiały, a gra na fortepianie pozwala improwizować i odgrywać skomponowane partie.

Są jednak wyjątki, nawet niektórzy znani kompozytorzy mają nie po drodze z nutami – na przykład Hans Zimmer, znany kompozytor muzyki filmowej, nie jest biegły w czytaniu nut (co nie oznacza, że nie rozumie ich wcale). Zamiast tego, polega na rozległej wiedzy muzycznej i korzysta z nowoczesnych syntezatorów i zapisów midi.

Niektórzy kompozytorzy wcale nie uważali fortepianu za swój główny instrument – na przykład Antonio Vivaldi był skrzypkiem. Jednak wśród wykształconych muzyków klasycznych gra na pianinie jest powszechną i bardzo potrzebną umiejętnością.

Znani kompozytorzy z Polski

Polacy naprawdę nie mają się czego wstydzić w świecie muzyki klasycznej. Już w średniowieczu tworzył na przykład Wincenty z Kielczy – twórca hymnu Gaude Mater Polonia.

Najwybitniejszym nazwiskiem na polskiej scenie muzyki klasycznej oczywiście zawsze był Fryderyk Chopin i nic dziwnego, bo jest on także w czołówce światowych zestawień. Jednak poza nim w romantyzmie więcej osób tworzyło utwory wybitne – na przykład Stanisław Moniuszko, Henryk Wieniawski, czy Maria Szymanowska.

We współczesności znani kompozytorzy polscy rozkwitli bardziej niż wcześniej. Na całym świecie podziwia się dzieła Polskich kompozytorów współczesnych takich, jak Witold Lutosławski, Krzysztof Penderecki, Karol Szymanowski, Wojciech Kilar, Mieczysław Karłowicz, Ludomir Różycki, Grażyna Bacewicz, Andrzej Panufnik, czy Henryk Mikołaj Górecki.

Fryderyk Chopin

Lata życia: 1810-1849 (romantyzm)

Nasz poeta fortepianu! Komponował emocjonalnie, ozdobnie, wyraziście – i nie stronił od Polskich elementów (na przykład w jego Scherzo h-moll op. 20 możemy usłyszeć motywy z polskiej kolędy Lulajże Jezuniu).

Koniecznie posłuchaj:

• Etiuda Rewolucyjna
• Marsz Pogrzebowy
• Nokturn op. 9 numer 2
• Polonez As-dur
• pieśń “Życzenie”

Wojciech Kilar

Lata życia: 1932-2013 (współczesność)

Największą popularność przyniosła mu jego muzyka filmowa, szczególnie utwory do takich filmów, jak Pianista, Pan Tadeusz, Hubal, Ziemia obiecana, Trędowata. Pisał także muzykę religijną i tworzył polską muzykę awangardową.

Koniecznie posłuchaj:

• Riff 62
• Krzesany
• Walc Trędowata

Witold Lutosławski

Lata życia: 1913-1994 (współczesność)

Poza tym, że komponował, także dyrygował swoimi kompozycjami (co wcale nie jest takie częste). Komponował awangardowo, w nowoczesnych nurtach, takich jak dodekafonia, aleatoryzm kontrolowany i w technice łańcuchowej.

Koniecznie posłuchaj:

• Gry Weneckie

Stanisław Moniuszko

Lata życia: 1819 – 1872 (romantyzm)

Co najważniejsze, Stanisław Moniuszko jest ojcem polskiej opery narodowej. To postać bliska szczególnie wokalistom, bo poza operami pisał głównie pieśni i operetki. Korzystał z polskiego folkloru i wykorzystywał teksty polskich poetów w swoich pieśniach (np. Mickiewicza).

Koniecznie posłuchaj:

• opera “Straszny Dwór” i “Halka”
• pieśń “Prząśniczka”
• pieśń “Kozak”

Krzysztof Penderecki

Lata życia: 1933 – 2020 (współczesność)

Komponował przeróżne formy – opery, symfonie, utwory religijne, kameralne, a także muzykę do filmów. Zajmował się także z powodzeniem dyrygenturą.

Koniecznie posłuchaj:

• Ofiarom Hiroszimy – tren
• muzyka do filmu “Lśnienie”

Karol Szymanowski

Lata życia: 1882 – 1937 (współczesność)

Pochodził z rodziny o muzycznych tradycjach, od dziecka grał na fortepianie. Inspirował się polskim folklorem, a także orientem i starożytnością.

Koniecznie posłuchaj:

• opera “Król Roger”
• Słopiewnie

Znani kompozytorzy kompozytorzy z historii świata

Są tacy ludzie, którzy zmieniają historię – w przypadku poniższej listy, są to ludzie, którzy na zawsze zmienili historię muzyki. Mówimy, że znani kompozytorzy byli wybitni… Jednak co to oznacza? Ich wybitność zazwyczaj polega na odwadze próbowania czegoś nowego, innego spojrzenia na znany temat, sprzeciwienia się tradycji i ustanowieniu nowych standardów.

A ty, kogo byś dodał do tej listy?

Jan Sebastian Bach

Lata życia: 1685 – 1750 (barok)

Kraj pochodzenia: Niemcy

Bach był tak ważnym kompozytorem w baroku, że gdy umarł, umownie kończy się także epoka. Zmienił w muzyce tak wiele, że niektórzy pianiści mówią żartobliwie, że “po Bachu nie było już nic nowego“. Mistrz fugi i muzyki religijnej. Pamiętaj – w tamtych czasach fortepian jeszcze nie istniał, Bach grywał na organach i klawesynie.

Koniecznie posłuchaj:

• Toccata i fuga d-moll
• Wielka msza h-moll
• Wariacje Goldbergowskie

Ludwig van Beethoven

Lata życia: 1770 – 1827 (klasycyzm)

Kraj pochodzenia: Niemcy

Ostatni z wielkich Klasyków Wiedeńskich. Około 25 roku życia zaczął stopniowo tracić słuch, jednak komponował dalej – nawet wtedy, gdy był już całkowicie głuchy. Zaczął wprowadzać świat w epokę romantyzmu.

Koniecznie posłuchaj:

• Dla Elizy
• Sonata Księżycowa
• Oda do radości
• V Symfonia

Piotr Iljicz Czajkowski

Lata życia: 1840 – 1893 (romantyzm)

Kraj pochodzenia: Rosja

Jeden z najwybitniejszych rosyjskich kompozytorów (a ten kraj ma naprawdę niezły dorobek w kwestii muzyki). Postać wybitna i tragiczna, doskonały znawca muzyki – był profesorem teorii muzyki.

Koniecznie posłuchaj:

• opera Eugeniusz Oniegin
• balet Jezioro Łabędzie
• balet Dziadek do orzechów

Joseph Haydn

Lata życia: 1732 – 1809 (klasycyzm)

Kraj pochodzenia: Austria

Najstarszy z Klasyków Wiedeńskich. Napisał ponad 1200 utworów, w których eksplorował nowe możliwości – niecodzienne tonacje, czy zmiany nastroju.

Wolfgang Amadeusz Mozart

Lata życia: 1756 – 1791 (klasycyzm)

Kraj pochodzenia: Austria / Niemcy

W swoim krótkim, 35-letnim życiu Mozart skomponował i dokonał tak wiele, że trudno zdecydować się na to, co jest najbardziej godne wspomnienia. Ponad 50 symfonii, kilkadziesiąt koncertów, ponad 20 mszy, 13 wybitnych oper i setki innych pojedynczych utworów (np. pieśni, tańców, serenad).

Koniecznie posłuchaj:

• opery: Czarodziejski Flet, Wesele Figara
• Requiem d-moll
• Eine kleine Nachtmusik

Antonio Vivaldi

Lata życia: 1678 – 1741 (barok)

Kraj pochodzenia: Włochy

Poza komponowaniem, był także wybitnym skrzypkiem. Był księdzem, a krąży o tym anegdotka, że w trakcie mszy biegał do zakrystii zapisać temat muzyczny, który właśnie wpadł mu do głowy.

Koniecznie posłuchaj:

• koncerty z cyklu “Cztery pory roku”

Richard Wagner

Lata życia: 1813 – 1883

Kraj pochodzenia: Niemcy

Kompozytor niezwykle ekscentryczny, znany ze swojej wielkiej reformy muzycznej. Komponował utwory zupełnie inne niż wszyscy – wykorzystywał nowe harmonie, czy nowe instrumenty. Był bardzo kontrowersyjny, zarówno z powodu podejścia do muzyki, jak i z powodu swoich poglądów.

Koniecznie posłuchaj:

• opery z tetralogii Pierścień Nibelunga (Złoto Renu, Walkiria, Zygfryd, Zmierzch Bogów)