Miewasz czasem tak, że chcesz zagrać coś na pianinie, ale „brakuje Ci palców”? A może chcesz coś zagrać i masz wrażenie, że masz za małe dłonie, by to wszystko złapać?

Nie martw się! To, którymi palcami grać na pianinie, to sztuka, której po prostu trzeba się nauczyć. Dzisiaj pokażę Ci, jakie są najważniejsze zasady palcowania (czyli wybierania palców do gry odpowiednich dźwięków), jakie ćwiczenia pomagają w naturalnym wyborze palców do grania i gdzie szukać podpowiedzi, gdy już naprawdę nie wiesz, jak coś zagrać!

Którymi palcami grać na pianinie – podstawowe zasady

Musisz wiedzieć, że w większości przypadków nie ma jedynego poprawnego wyboru palców do zagrania danego utworu. Różni pianiści, nawet Ci najbardziej zaawansowani, mogą z różnych przyczyn dokonywać różnych wyborów i wszystkie będą poprawne. Najważniejsze, by robić to świadomie i trzymać się podstawowych zasad.

Zanim jeszcze skupisz się na wyborze odpowiednich palców do gry, pamiętaj także, że niezwykle ważne jest ustawienie samej dłoni, całej ręki oraz ogólnie Twoja postawa przy pianinie. Zrobiłem na ten temat filmik instruktażowy, który możesz obejrzeć pod tym linkiem.

Zasada #1: Znaj mocne i słabe strony swoich palców.

Nasze palce są ułożone i zbudowane w bardzo szczególny sposób – kciuk i mały palec są najkrótsze, a palce wskazujący, środkowy i serdeczny najdłuższe. Z powodu wewnętrznej budowy dłoni palce serdeczny i mały są najsłabsze (chociaż grą na pianinie można je nieco wzmocnić). Co daje nam ta wiedza?

• Krótsze palce grają na dłuższych klawiszach, a dłuższe palce na krótszych klawiszach. W zdecydowanej większości przypadków (ale nie zawsze) kciuk i mały palec będą grały na białych klawiszach, a jeśli należy zagrać dźwięki na czarnych klawiszach, to bardziej odpowiednie są do tego palce wskazujący, środkowy i serdeczny.
• Wykorzystuj w miarę równomiernie wszystkie swoje palce – najgorsze co możesz zrobić, to używać samych palców wskazujących 😅
• Staraj się wyczuwać „moc” swoich palców. Jak już wiesz, anatomicznie palce serdeczny i mały są najsłabsze, w związku z czym raczej nie będziemy zaczynać utworu właśnie od nich, albo nimi grać dźwięków, na które ma być położony najmocniejszy akcent.

Zasada #2: Przede wszystkim wygoda i… lenistwo

Wygoda i lenistwo to najważniejsze przykazania pianistów w kwestii wyboru palcowania. Choć brzmi to nieintuicyjnie, jest w tym duża mądrość! Chodzi o to, aby wybierać takie ułożenie dłoni, które zapewni nam najwygodniejszą grę i które będziemy musieli jak najrzadziej zmieniać.

Spójrz na ten prosty przykład:

Jak widzisz, zapisane jest, że pierwszy dźwięk c gramy pierwszym palcem (kciukiem), e palcem trzecim (środkowym), g palcem małym, potem d palcem wskazującym, f serdecznym i znowu e środkowym i g małym.

Zwróć uwagę, że takie ułożenie dłoni sprawia, że przez cały czas mamy wszystkie dźwięki pod palcami, ani razu nie musimy zmieniać ułożenia dłoni – to właśnie ta wygoda i lenistwo, o których mówię. Jakikolwiek inny wybór palców w tym utworze sprawiłby, że musielibyśmy przesuwać dłoń, a każde takie przesunięcie to dodatkowy wysiłek i dodatkowe ryzyko błędu.

Zasada #3: Wierność swoim wyborom

Gdy opracowujesz nowy utwór, który nie ma podpisanych palców, to koniecznie weź ołówek i zanotuj wybrane przez Ciebie palcowanie. Niedopuszczalne jest, żeby ten sam utwór za każdym razem grać innymi palcami – w ten sposób utrudniasz sobie naukę i płynne granie.

Po drugie, jeśli w utworze pewne elementy się powtarzają (a zazwyczaj tak właśnie jest), to za każdym razem graj te elementy tymi samymi palcami – to znowu swego rodzaju „lenistwo”, bo będziesz miał nauczone dwa lub więcej fragmentów utworu w cenie jednego.

Zasada #4: Ciągle się rozwijaj i testuj

Wybór odpowiedniego palcowania to temat bardzo rozległy – wybitni muzycy debatują nad tym nieustannie, wiedząc, że czasem drobna zmiana może zupełnie zmienić „kolory” utworu. Jedną z osób, które mnóstwo czasu poświęcały kwestii palcowania był choćby Fryderyk Chopin.

Warto podglądać jakimi palcami grają osoby zaawansowane – można to zrobić chociażby włączając nagrania na YouTube.

Którymi palcami grać na pianinie? Odpowiedź może być w nutach!

Mam dla Ciebie fantastyczną wiadomość – odwaliłem całą robotę za Ciebie. Korzystając z nut w moim sklepie zawsze masz podpisane palce i nie musisz się zastanawiać oraz spędzać dodatkowego czasu na samodzielnym szukaniu palcowania.

Co więcej, grając z nut takich jak moje, z poprawnie podpisanymi palcami, w praktyce uczysz się jak poprawne palcowanie powinno wyglądać. Dzięki temu, w przyszłości, gdy trafisz na nuty bez podpisanych palców, będzie Ci dużo łatwiej.

Powyższy przykład to motyw Hedwigi z serii filmów o Harrym Potterze (jedne z najczęściej kupowanych przez Was nut w moim sklepie 🥰). Tak jak w tym przykładzie, tak i w każdych innych nutach mojego opracowania znajdziesz podpisane palcowanie – czyli cyferki nad lub pod nutami wskazujące na to, którym palcem grać dany dźwięk. I już nie musisz się zastanawiać 🙂

Ćwiczenia na użycie poprawnych palców w grze na pianinie

Naturalne odnajdywanie odpowiednich palców do gry danych fragmentów utworów możesz wyćwiczyć poprzez wprawki, które „nauczą” Twoje palce pewnych schematów.

Pamiętaj, że wszelkie utwory na pianino, nawet te najbardziej zaawansowane i oryginalne, wykorzystują te same schematy. Można powiedzieć, że w pewnym sensie są zbudowane z tych samych „klocków”. Jeśli nauczysz się grać te „klocki”, to łatwiej będzie Ci uczyć się nowych utworów i grać je odpowiednimi palcami.

Te powtarzalne moduły w utworach („klocki”) to struktury takie jak akordy, gamy i pasaże. Granie wprawek opartych o te struktury we wszystkich tonacjach na dłuższą metę ułatwi Ci granie utworów.

W powyższym przykładzie możemy zauważyć, że w pierwszych czterech taktach prawa ręka gra powtarzające się „klocki” są to dźwięki c-e-g-e palcami 1, 2, 4 oraz c-e-a-e palcami 1, 2 i 5. Dla osób grających wprawki i znających trochę teorii muzyki od razu skojarzą się te dźwięki z akordami C-dur (w postaci zasadniczej) oraz a-moll (na terci, czyli w I przewrocie) i ich palce „same” od razu ułożą się w odpowiedni sposób.

Podsumowanie | Którymi palcami grać na pianinie?

Gra na pianinie wymaga nie tylko talentu, ale także świadomego wyboru odpowiednich palców do gry. W artykule omówiliśmy podstawowe zasady, które mówią o tym, którymi palcami grać na pianinie – ich stosowanie pomoże Ci osiągnąć płynność, precyzję i ekspresję w swojej muzyce.

Pamiętaj, że odpowiednie palcowanie może być kluczem do płynnej i efektywnej gry na pianinie. Warto korzystać z nut z podpisanymi palcami, które ułatwią naukę i zapewnią poprawne wykonanie utworów. Regularne praktykowanie i świadome stosowanie zasad palcowania sprawią, że Twoja gra na pianinie będzie z każdym dniem lepsza!