Chcesz podegrać sobie ulubione piosenki na pianinie lub keyboardzie, ale niewygodnie Ci się śpiewa? Masz wrażenie, że nie sięgasz głosem w górę, albo w dół? Problem może być w tonacji utworu. Spokojnie, nauczę Cię jak zmienić tonację utworu!

Chcesz podegrać sobie ulubione piosenki na pianinie lub keyboardzie, ale niewygodnie Ci się śpiewa? Masz wrażenie, że nie sięgasz głosem w górę, albo w dół? Problem może być w tonacji utworu. Spokojnie, nauczę Cię jak zmienić tonację utworu!

 

Co to jest tonacja?

 

Zacznijmy od podstaw – czyli od tego, czym właściwie jest tonacja.

 

Tonacja określa nam, do jakiej gamy należy dany utwór. Nazwę tonacji bierzemy od nazwy gamy, a nazwę gamy bierzemy od jej pierwszego dźwięku (dźwięku na I stopniu tej gamy) oraz jej odmiany (dur lub moll).

 

Jeżeli więc utwór jest w tonacji C-dur, oznacza to, że jego melodia oparta jest na gamie C-dur, czyli gamie durowej rozpoczynającej się od dźwięku C.

 

Jak określić tonację utworu?

 

To, w jakiej tonacji napisany jest utwór, możesz określić na podstawie:

• znaków przykluczowych (to ile jest krzyżyków lub bemoli przy kluczu na początku pięciolinii)
• akordów lub dźwięków zaczynających, lub kończących utwór (zazwyczaj jest to tonika, czyli akord na pierwszym stopniu gamy – a więc jego nazwa będzie odpowiadać nazwie gamy).

 

Jeżeli więc nie ma żadnych znaków przykluczowych, to wiesz, że tonacja utworu to a-moll lub C-dur. Gdy spojrzysz na początek i zakończenie utworu i zobaczysz tam akord C-dur lub chociaż sam dźwięk „C”, to wiesz już, że jesteś w tonacji C-dur. Analogicznie będzie w przypadku tonacji a-moll.

 

Świetną ściągą z liczbą znaków przykluczowych w różnych tonacjach jest koło kwintowe, czyli zarazem zmora i wybawienie wielu muzyków.
 

Transpozycja – zmiana tonacji

 

Jeżeli chcesz zmienić tonację utworu (mówiąc wprost – chcesz, aby melodia była trochę wyższa lub trochę niższa), to znaczy, że chcesz dokonać transpozycji.

 

Zazwyczaj transpozycja przyda Ci się w dwóch najpopularniejszych przypadkach:

• chcesz melodię zaśpiewać i czujesz, że w oryginalnej tonacji jest Ci „niewygodnie”
• oryginalna tonacja jest zbyt trudna (np. ma dużo znaków przykluczowych), przez co na obecnym etapie trudno Ci jest się jej nauczyć i zagrać utwór.

 

Jak więc dokonać transpozycji, czyli zmienić tonację utworu?

 

Krok pierwszy – sprawdź, o ile chcesz obniżyć lub podwyższyć brzmienie utworu

 

Jeśli zmieniasz transpozycję, żeby ułatwić sobie śpiewanie, najłatwiej zrobisz to „na ucho”. Zagraj pierwszy dźwięk oryginalnej tonacji i zacznij śpiewać lub nucić (żeby „złapać” oryginalną tonację). Następnie oddalaj się o kilka klawiszy w górę lub w dół dopasowując swój głos, aby określić, w której tonacji będzie Ci najwygodniej.

 

Jeśli chcesz poprzez transpozycję ułatwić sobie grę – polecam Ci tonacje z małą liczbą znaków przykluczowych. 

 

Dla nowicjuszy gry na klawiszach najlepiej sprawdzi się tonacja C-dur lub a-moll, czyli tonacje bez żadnych znaków przykluczowych, o których trzeba pamiętać w trakcie gry.

 

Określ interwał, czyli odległość dźwięków

 

Gdy złapałeś już dźwięk, od którego chciałbyś, aby zaczynał się utwór, czas policzyć jaki interwał jest między tym dźwiękiem, a oryginalnym dźwiękiem rozpoczynającym utwór (tzn. jaka jest odległość między nimi).

 

Interwał to liczba półtonów – szczęśliwie się składa, że każdy kolejny klawisz pianina jest oddalony o jeden półton. Licząc więc klawisze, policzysz też liczbę półtonów.

 

Przykład:

Jeśli oryginalny utwór zaczyna się od dźwięku „A”, a chcesz go podwyższyć, aby zaczynał się od dźwięku „C”, to musisz policzyć liczbę „odstępów” między klawiszami „A” i „C”. Jak widzisz na rysunku poniżej – to dokładnie trzy półtony.

 

 

Przepisz nuty

 

Czas spojrzeć w nuty!

 

Zapisz dźwięk, od którego chcesz zacząć utwór. Sprawdź, o ile wyżej lub niżej na pięciolinii znajduje się od dźwięku rozpoczynającego oryginalny utwór.

 

Teraz Twoim zadaniem jest przenieść każdy dźwięk o dokładnie taką samą odległość.

 

Np. Dźwięk „C” leży na jednym polu wyżej, niż dźwięk „A”. Przenieś każdy dźwięk o dokładnie taką samą odległość (tzn. dźwięk leżący na linii przepisz linię wyżej, a dźwięk leżący na polu, na jedno pole wyżej).

 

Dopasuj liczbę półtonów

 

Na koniec przyda Ci się określony wcześniej interwał. Musisz upewnić się, że nowozapisane dźwięki leżą dokładnie o trzy półtony wyżej, niż te oryginalne. Jeśli liczba półtonów się nie zgadza, możesz skorygować to poprzez dodanie krzyżyka lub bemola.

 

Przykład:

Dźwięk „E” leży o jedno pole wyżej od dźwięku „C”, jednak dzielą je cztery półtony. W tym przypadku powinieneś dodać bemol przed dźwiękiem „E” - wtedy zostanie zachowana oryginalna odległość między nimi.

 

Podsumowanie

 

Zmiana tonacji utworu jest bardzo prosta, wystarczy „przerysować” schemat melodii niżej lub wyżej, a potem jedynie skorygować niepasujące półtony – wszystko po to, aby zachować oryginalne odległości między kolejnymi dźwiękami.

 

Jeżeli dopiero uczysz się grać i boisz się, że tonacja utworu utrudnia jego rozczytanie – zajrzyj do wersji MEGA ŁATWYCH w moim sklepie z nutami. Wszystkie utwory zostały tam zapisane w „łatwych” tonacjach, czyli takich, które mają mało znaków przykluczowych.